Nawracająca opryszczka - przyczyny częstego zimna na ustach

Przeczytasz w: 4 min.

Przyczyny nawracającej opryszczki

Ponownie czujesz specyficzne pieczenie, mrowienie i świąd w okolicy czerwieni wargowej? Już wiesz, że w tym samym miejscu lada chwila pojawi się zaczerwienienie, które z czasem przeistoczy się w nieestetyczny pęcherzyk, a potem w strupek. Jeśli doskonale znasz ten scenariusz, to oznacza, że nie pierwszy raz masz do czynienia z uciążliwą opryszczką wargową.

Ale czy zastanawiasz się nad tym dlaczego po raz kolejny oglądasz w lustrze charakterystyczne wykwity w obrębie ust? Niestety nawracająca opryszczka nie jest niczym wyjątkowym. Wręcz przeciwnie, to bardzo powszechna dolegliwość dotykająca wiele osób, które doświadczyły pierwotnego zakażenia wirusem opryszczki zwykłej (łac. Herpes simplex virus) typu 1 (HSV-1) lub typu 2 (HSV-2). Gdzie tkwi przyczyna?

Otóż wirusy HSV odpowiadające za schorzenie zwane potocznie zimnem na ustach posiadają zdolność przechodzenia w stan latencji (utajenia). Oznacza to, że po pierwszym wtargnięciu do ciała gospodarza i wywołaniu infekcji, wędrują do ciał komórek nerwowych i tam pozostają już na zawsze. Na co dzień bytują w postaci utajonej, ale potrafią się uaktywnić pod wpływem różnorodnych czynników.

Co sprawia, że nawracająca opryszczka na ustach stanowi częsty problem? Może się reaktywować w wyniku:

• spadku odporności,
• nagłego lub permanentnego stresu,
• innej infekcji, np. przeziębienia,
• nadejścia miesiączki,
• urazów warg o zróżnicowanej etiologii,
• przegrzania lub przemarznięcia,
• zmiennych warunków atmosferycznych,
• diety ubogiej w składniki odżywcze,
• nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne,
• ciągłego przemęczenia,
• osłabienia organizmu,
• zabiegów stomatologicznych i chirurgicznych lub estetycznych w obrębie ust,
• stosowania niektórych leków, w tym glikokortykosteroidów,
• niedoborów witamin i minerałów.

Jeśli więc opryszczka wargowa staje się niemalże przewlekłą dolegliwością, to warto zweryfikować powyższą listę oraz skorzystać z porady specjalisty. Chociaż infekcja ta ma charakter nawrotowy, to wcale nie musi pojawiać się zbyt często, o ile odpowiednio zadbamy o swój organizm i będziemy szybko reagować na pierwsze oznaki schorzenia.

Powracająca opryszczka na ustach

Objawy opryszczki wargowej są na tyle charakterystyczne, że trudno wymazać je z pamięci, nawet po jednorazowym epizodzie. Bywa jednak i tak, że infekcja pierwotna miała miejsce we wczesnym dzieciństwie i nie każdy kojarzy jej początki lub była bardziej intensywna od nawrotów i teraz trudniej ją rozpoznać.

Nie warto jednak za każdym razem czekać na eskalację zakażenia i należy reagować już na najdrobniejsze sygnały. Dzięki temu można w porę interweniować i zahamować postęp choroby, nawet przed ujawnieniem się pęcherzyków.

Nawracająca opryszczka wargowa ma zazwyczaj łagodniejszy przebieg niż zakażenie po pierwszej inwazji wirusa HSV. Trwa od około 7 do 12 dni. W tym czasie mogą stopniowo ujawniać się różnorodne symptomy należące do kilku faz rozwoju opryszczki.

W początkowym stadium, zwanym prodromalnym, można odczuwać pewien dyskomfort w okolicy ust, w tym pieczenie, szczypanie, świąd, kłucie, mrowienie, przeczulicę, lekki ból, czy uczucie napięcia skóry wokół warg. Można również zaobserwować niewielkie zaczerwienienie na ustach. Jest to najlepszy moment na podjęcie leczenia, dlatego nie warto go ignorować.

Po około 2-3 dniach zmiany stają się bardziej widoczne, a dolegliwości dokuczliwe. Zaczerwienienie przybiera mocniejszą barwę, plamka na ustach się powiększa, pojawia się lekki obrzęk oraz skupiska pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym z aktywnymi wirusami HSV. Ból staje się silniejszy.

W ciągu kolejnych 5-6 dni Herpes simplex virus intensywnie replikuje w coraz bardziej widocznych wykwitach.Treść pęcherzyków staje się mętna. Pęcherzyki łatwo pękają, a ich treść zasycha na powierzchni skóry w postaci drobnych strupków. Strupki mogą odpadać, ujawniając płytkie nadżerki... Ta faza schorzenia potrafi być bardzo bolesna.

W następnej fazie dochodzi do gojenia się zmian. Nadżerki goją się, nie pozostawiając po sobie śladu. Powracająca opryszczka na ustach całkowicie ustępuje, a HSV ponownie przechodzi w stan uśpienia. Po ok. 10-12 dniach po zmianach nie ma śladu, o ile powstrzymaliśmy się przed zrywaniem strupków, co znacznie wydłuża proces znikania wykwitów.

Należy przy tym pamiętać, aby podczas wszystkich etapów aktywności opryszczki wargowej unikać jej dotykania oraz wystrzegać się bliskiego kontaktu z innymi osobami. Dzięki temu zapobiegamy rozprzestrzenianiu się wirusa na inne obszary własnego ciała, a przede wszystkim chronimy innych przed zakażeniem.

Często nawracająca opryszczka

Zdążyliśmy już ustalić, że nawracająca opryszczka ust to nie jednorazowy problem, ale jak często może powracać? To uzależnione jest od różnorodnych zmiennych i najczęściej wiąże się z indywidualną kondycją organizmu.

Opryszczka nawracająca może ujawniać się zarówno raz na kilka lat, jak i kilka, czy kilkanaście razy w roku. Co więcej, bardzo zróżnicowane mogą być odstępy czasowe pomiędzy kolejnymi reaktywacjami HSV. Schorzenie może występować nawet co kilka dni, ale również co kilka tygodni, miesięcy, czy lat. U całkiem zdrowych osób obserwuje się tendencję do coraz rzadszych i łagodniejszych nawrotów opryszczki.

Niestety często nawracająca opryszczka może pojawiać się także regularnie, wielokrotnie i z intensywnymi objawami. W takiej sytuacji należy koniecznie zgłosić się do lekarza w celu zdiagnozowania problemu, gdyż może się to wiązać ze znacznym obniżeniem odporności lub z występowaniem konkretnych chorób.

Warto w takim przypadku powrócić do wymienionej wcześniej listy czynników, które reaktywują wirusa opryszczki i odpowiedzieć sobie na kilka pytań, np.:

• czy odżywiam się zdrowo,
• czy narażam organizm na nadmierny stres,
• czy poświęcam wystarczająco dużo czasu na odpoczynek,
• jak często się opalam,
• jakie leki przyjmuję,
• czy ubieram się odpowiednio do panujących warunków atmosferycznych,
• czy ostatnio rozwinęła się u mnie jakaś infekcja.

O to może zapytać również specjalista, więc warto przeanalizować swój aktualny tryb życia oraz fizyczne i psychiczne samopoczucie.

Leczenie nawracającej opryszczki

Odpowiednie leczenie nawracającej opryszczki jest możliwe dzięki wspomnianemu rozpoznaniu przyczyn ciągłej reaktywacji wirusa HSV. Lekarz może wówczas zadecydować o tym, czy wystarczy jedynie objawowa (tylko w trakcie epizodów) kuracja bieżącego zakażenia, czy należy sięgnąć po terapię supresyjną (bardziej długotrwałą, przewlekłą) oraz eliminowanie czynników ryzyka.

Bez względu na wybór metody leczenia w schemacie terapeutycznym nawracającej opryszczki zastosowanie znajdują przede wszystkim leki przeciwwirusowe. Występują one najczęściej w formie doustnych tabletek na opryszczkę pospolitą, ale również w postaci maści, kremów, żeli, czy balsamów. Warte uwagi są również plastry na opryszczkę, czyli wyroby medyczne do stosowania miejscowego, które wspierają leczenie infekcji, a przy okazji delikatnie maskują wykwity.

Formuła leków często opiera się na znanej i od lat wykorzystywanej w terapii opryszczki substancji czynnej o nazwie acyklowir. Związek ten działa bezpośrednio na wirusa HSV typu 1 hamując jego namnażanie, a tym samym rozwój choroby poprzez hamowanie tworzenia DNA wirusa. Dodatkowo acyklowir:

• łagodzi uciążliwe i widoczne symptomy opryszczki wargowej,
• przyspiesza gojenie się zmian na różnych etapach dolegliwości,
• zmniejsza ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa, a tym samym zarażania innych osób.

Warto przypomnieć, że im szybciej zareagujemy na pojawienie się objawów infekcji, tym większa szansa na skrócenie przebiegu choroby, a nawet uchronienie się przed powstawaniem bolesnych i nieestetycznych pęcherzyków. Nie warto więc zwlekać z rozpoczęciem kuracji i zastosować odpowiednie preparaty zaraz po odnotowaniu pierwszego zaczerwienienia, czy odczucia świądu i mrowienia w obszarze ust. Dobra informacja jest taka, że środki na opryszczkę są powszechnie dostępne. Można je bez problemu nabyć w aptece, bez recepty.

Powiązane artykuły:

Zimno na ustach - jak zapobiegać? Sposoby >>

Wirus HSV (opryszczki wargowej) - co to jest? Przyczyny >>

Zanim pojawi się opryszczka >>

Autor: Marta Roszkowska,
Konsultacja merytoryczna: lekarz Katarzyna Kulig

Bibliografia:
1. A. Lesiak, J. Narbutt: Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, „Forum Dermatologicum” 2017 (3).
2. Wąsik T.J., Zielińska A., Bratosiewicz-Wąsik J., Sikorska B., Liberski P.P.: Wirus herpes, Aktualn. Neurol. 2007, 7 (2), p. 96-107, [dostęp online: 24.09.2021].
3. Figlerowicz M.: Najczęstsze postacie kliniczne zakażeń wywołanych przez wirusy z rodziny Herpesviridae, Przeg. Lek. 2006.
4. Knypl K.: Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej u dorosłych, Borgis - Medycyna Rodzinna 3-4/2002.
5. Cieśluk B., Majewska A.: Wirus opryszczki pospolitej typu I (HSV-1) – epidemiologia i kliniczne postacie nietypowych zakażeń, Zakażenia. 2006.
6. Żaba R.: Opryszczka, półpasiec, ospa wietrzna, wydawnictwo Termedia, Poznań 2011, rozdział III.
7. Knypl K.: Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej u dorosłych, Borgis - Medycyna Rodzinna 3-4/2002.